Канькабежны спорт

Канькабежны спорт (хуткасны бег на каньках-англ. Speed Skating) – від спорту, у якім неабходна як мага хутчэй пераадольваць пэўную дыстанцыю на лядовым стадыёне па замкнёным коле. Канькабежны спорт – адзін з найстарэйшых відаў спорту. Самыя старажытныя канькі, выяўленыя археолагамі, належалі кимерийцам-качавога племя, які жыў 3200 гадоў таму ў Паўночным Прычарнамор’і. А першым чалавекам, які здагадаўся приклепать канькі да чаравікаў быў расійскі імператар Пётр Першы. Будуючы ў пачатку ХVIII стагоддзя ў» канькабежнай ” Галандыі караблі ён захапіўся канькабежным спортам.

У 1742 годзе ў Вялікабрытаніі быў створаны першы ў свеце канькабежны клуб. Першыя афіцыйна зафіксаваныя спаборніцтвы былі праведзены ў Вялікабрытаніі ў студзені 1763 года. Гэтая краіна першая ў свеце арганізавала нацыянальнае першынство, якое адбылося 8 сьнежня 1879. Як від спорту хуткасны бег на каньках атрымаў развіццё ў другой палове XIX стагоддзя.

Міжнародны саюз канькабежцаў ISU-Ісу быў заснаваны ў 1892 годзе і аб’ядноўвае больш за 60 нацыянальных федэрацый.

У 1889 годзе ў Амстэрдаме, Нідэрланды, адбыўся першы чэмпіянат свету сярод канькабежцаў. Міжнародны саюз канькабежцаў абвясціў гэтыя спаборніцтвы прафесійнымі і правёў у 1893 годзе ў Амстэрдаме першы афіцыйны чэмпіянат свету сярод мужчын. Чэмпіянаты свету ў жанчын праводзяцца з 1936 года. Чэмпіянаты свету па спрынтарскім мнагабор’і-500 і 1000 м праводзяцца з 1972 года.

Чэмпіянаты Еўропы ў мужчын сталі праводзіцца пачынаючы з 1893 года, а ў жанчын з 1970 года. Першым афіцыйным чэмпіёнам свету з’яўляецца галандзец Эдэн, а чэмпіёнам Еўропы — швед Эрыксан. Абодва спартсмены заваявалі гэтыя званні ў 1893 г.

У праграму Зімовых Алімпійскіх гульняў хуткасны бег на каньках у мужчын быў уключаны з 1924 года, з 1960 года праводзяцца і спаборніцтвы сярод жанчын. Першынство разыгрывалася на чатырох дыстанцыях-500, 1500, 5000, 10000 м (3000м у жанчын).

Сучасная праграма зімовых Алімпійскіх гульняў уключае па 5 індывідуальных дыстанцый: кароткіх-500, 1000 і 1500 м, і доўгіх – 3000, (у жанчын з 1988 года), 5000 і 10000 м (у мужчын), а таксама камандныя гонкі пераследу ў мужчын і жанчын – усяго 12 дысцыплін.

Савецкія канькабежцы ўпершыню выйшлі на старт VII зімовай Алімпіяды ў 1956 годзе (Корціна Д’ампеццо, Італія) і выйгралі 7 медалёў. Першым алімпійскім чэмпіёнам стаў Яўген Грышын, выйграўшы 500 метраў з сусветным рэкордам. Затым ён выйграў і дыстанцыю 1500 метраў разам з таварышам па камандзе Юрыем Міхайлавым, і зноў з сусветным рэкордам. Праз чатыры гады ў 1960 годзе на Алімпіядзе ў Скво-Вэлі, ЗША Е.Грышын зноў выйграе дыстанцыі 500 і 1500 метраў. Тут жа заявіла пра сябе юная Лідзія Скобликова, якая выйграла 1500 і 3000 метраў. Але па-сапраўднаму яе талент зазіхацеў на наступнай Алімпіядзе ў Інсбруку, Аўстрыі ў 1964 годзе, дзе яна выйграла ўсе 4 залатых узнагароды і стаўшы 6-ці кратнай алімпійскай чэмпіёнкай, за што на ўсе часы атрымала мянушку «Уральская маланка». І так цяпер называецца канькабежны стадыён у яе родным Чэлябінску.

На тэрыторыі Беларусі першая пара канькоў, вырабленая з косці жывёл, знойдзена пры раскопках у раёне Полацка і адносіцца археолагамі да ХІ стагоддзя. Першы ж ” Клуб аматараў катання на каньках» па гістарычных дадзеных адкрыўся ў г.Мінску ў 1904 годзе. Першыя ж афіцыйныя спаборніцтвы-першы чэмпіянат г. Мінска датаваны 1925 годам. На 4-м Усебеларускім зімовым свяце ў 1928 годзе канькабежны спорт уключаны ў праграму спаборніцтваў. А з 1932 года пачынаюць праводзіцца рэспубліканскія спаборніцтвы сярод школьнікаў. Самым вядомым беларускім канькабежцам у перадваенныя гады быў заслужаны майстар спорту СССР Барыс Бальшакоў, які стаў у студзені 1941 года чэмпіёнам Савецкага Саюза на дыстанцыі 500 метраў.

60-я гады мінулага 20-га стагоддзя прадставілі канькабежнаму свету таленавітага беларускага канькабежца Эдуарда Матусевіча. Пачынаючы свой спартыўны шлях з гімнастыкі, гэты, рослы і рознабакова развіты атлет мог праявіць сябе ў розных відах спорту, выступаючы за зборную інстытута па гандболе і баскетболе, веласпорце. Але талент асабліва выявіўся ў»каньках”. У пачатку 60-х ён уварваўся ў зборную каманду Савецкага Саюза, стаўшы яе лідэрам. Выйграўшы некалькі чэмпіянатаў СССР, 6 разоў усталёўваючы сусветныя рэкорды, найбольшага поспеху на міжнароднай арэне Эдуард дамогся стаўшы абсалютным чэмпіёнам Еўропы ў класічным мнагабор’і ў 1965 годзе. У 1968 годзе на сусветным чэмпіянаце ў Нарвегіі Э.Матусевіч становіцца срэбным прызёрам у абсалютным мнагабор’і і заваёўвае малы залаты медаль на дыстанцыі 1500 метраў. На Алімпіядах у спартсмена выступленні не такія паспяховыя: на сваёй «кароннай» дыстанцыі 1500 метраў у 1964 годзе ў Інсбруку ён заняў 6-е месца, а ў 1968 г.у Грэноблі 8-е месца. Затым савецкія канькабежцы “сышлі ў цень”, бо. за мяжой пачалі ўводзіцца ў строй Каткі са штучным лёдам. І толькі пасля таго як у 70-я гады такія Каткі з’явіліся ў СССР (Масква, Каломна, Свярдлоўск, Кіеў і знакамітае «Медео» блізу Алма-Аты), савецкія скараходы зноў сталі выходзіць на вядучыя пазіцыі ў свеце.

Прыемна, што і беларусы не былі»гасцямі на гэтым свяце”. З сярэдзіны 80-х аж да Алімпіяды-1994 у Лілехамары ў сусветным канькабежным спрынце можна назваць «эрай Ігара Жалязоўскага». За гэты перыяд ён 6 разоў станавіўся абсалютным чэмпіёнам свету ў суме спрынтарскага мнагабор’я. Ганаровы грамадзянін г. Орша (Радзімы і.Жалязоўскага), быўшы шматразовым рэкардсменам свету і ўладальнікам Кубкаў свету ён, на жаль, так і не змог заваяваць канькабежны Алімп. Выступаючы на 3-х Алімпіядах ён змог заваяваць» усяго ” бронзавы медаль у Калгары-88 і сярэбраны ў Лілехамары-94. З таго перыяду і да 2005 года ён узначальваў ГА «Беларускі саюз канькабежцаў», унёсшы значны ўклад у развіццё канькабежнага спорту ў нашай краіне.

З 2001 па 2005 гады паспяхова прадстаўляла Беларусь на міжнароднай арэне мінчанка Анжаліка Кацюга. Яна неаднаразова станавілася пераможцай і прызёрам чэмпіянатаў свету і Кубкаў свету на спрынтарскіх дыстанцыях 500 і 1000 метраў.

У гэтыя ўжо» самастойныя ” гады Беларусь годна прадстаўлялі і маладыя спартсмены. Так, бронзавымі прызёрамі на чэмпіянатах свету сярод юніёраў станавіліся мінчанін Віталь Навічэнка (1994 год) і Віцебскі спартсмен Віталь Міхайлаў (2004 год). Развіць свой поспех на дарослым узроўні, у сілу розных прычын, яны, на жаль, не змаглі. Але найперш, вядома ж праз адсутнасць у той час штучнай дарожкі ў Беларусі. З уводам у строй сучаснага спартыўнага комплексу “Мінск-Арэна» з «канькабежным стадыёнам» ёсць надзея, што праз некалькі гадоў у нас з’явяцца “спадчыннікі” нашых праслаўленых у мінулым чэмпіёнаў.

Грамадскае аб’яднанне ” Беларускі саюз канькабежцаў»
Юрыдычны адрас: 220600 г. Мінск, вул. Кірава 8/ 2
Тэл.: +375 (17) 228-51-94
Старшыня-Ананьеў Мікалай Канстанцінавіч

Спецыялізаваныя вучэбна-спартыўныя ўстановы, якія развіваюць канькабежны спорт горадзе Мінску.

Дзяржаўная ўстанова “гарадскі цэнтр алімпійскага рэзерву па лядовых дысцыплінах“
Фактычны адрас: г. Мінск, Пр. пераможцаў, 111.
СС “канькабежны стадыён” МКСК ” Мінск-Арэна»
Тэл.: +375 (17) 279-04-95, тэл / факс 279-04-97
Дырэктар-Новаковіч Аляксандр Мікалаевіч (тэл. 209-07-34)