Хакей з шайбай

Лічыцца, што першы ў гісторыі беларускага хакея матч адбыўся зімой 1940 года ў Брэсце, куды прыехалі на гульню студэнты Мінскага інстытута фізкультуры. Пачынаючы з восені 1939 года, калі савецкая ўлада распаўсюдзілася на Заходнюю Беларусь, выезды спартсменаў-“усходнікаў” з паказальнымі выступамі ў Гродне, Брэст, Беласток неслі ідэалагічную падаплёку і распісваліся па зацверджаных партыяй планах. Спехам сабраная па Брэсце каманда гаспадароў правяла матч пад шыльдай зборнай горада. Вынік 7: 2 на карысць гасцей кажа хутчэй пра абстаноўку ў горадзе над Бугам, які перайшоў з-пад Польшчы ў новае савецкае вядзенне, чым пра сілу мінскіх студэнтаў.

У Брэсце хакей з’явіўся на дзясятак гадоў раней азначанага 1940-га. Першы чэмпіён Польшчы быў вызначаны ў 1927 годзе, масавае распаўсюджванне гульня атрымала ў пачатку трыццатых, якія і выкажам здагадку часам далучэння берасцейцаў. Але да Беларусі гэта непасрэднага дачынення не мае, і, верагодна, варта пагадзіцца з тым, што за дату нараджэння нацыянальнага хакея афіцыйна прынятая зусім іншая.

У першы дзень 1948 года ў парку ім. Горкага адкрыўся каток на стадыёне “харчавік”, які стаў цэнтрам хакейнага жыцця пасляваеннага Мінска. У тым жа годзе беларускія хакеісты дэбютавалі ў другой групе чэмпіянату СССР. “Тарпеда” заняло ў сваёй зоне Апошняе восьмае месца. Адзінае набранае ачко (нічыя з Харкаўскім “лакаматывам”) адпавядала ўзроўню пачаткоўкі каманды і магчымасцям яе падрыхтоўкі. Каток на” Харчавіку ” залівалі па-над футбольным полем, у цэнтры ўзнялі хакейную скрынку, вакол якой маталі кругі канькабежцы і адпачывальнікі. Беларусы, як высветлілася, не прывыклі да хуткага лёду, які на “Харчавіку” люстранасцю не адрозніваўся: нядбайна расчышчаны, скрыўлены ад масавага выкарыстання, увесь у купінах – на ім было зручна стаяць, але не каціць. Прыкладна тое ж назіралася ўнутры скрынкі, што зусім не спрыяла росту майстэрства.

Але ў наступным сезоне, змяніўшы аўтазаводскую прыналежнасць на марку “Спартака”, мінчане занялі ў сваёй зоне другога дывізіёна чацвёртае месца з сямі. А ў 1949-м, якім датуецца здымак, мінская каманда выйшла пераможцам розыгрышу чэмпіянату ЦС “Спартак” у Петразаводску. Перад намі піянеры беларускага хакея: добрая палова годам раней мела дачыненне да тарпедаўскага дэбюту.

Больш шырокае развіццё хакея ў Беларусі пачынаецца ў канцы пяцідзесятых гадоў. З гэтага часу колькасць хакеістаў у Рэспубліцы значна павялічваецца. Так, калі ў 1950-ым годзе іх было 300 чалавек, а ў 1955 – ым годзе-400, то ўжо праз дзесяць гадоў, у 1965-ым годзе, у хакей гуляла 8000 спартсменаў. Папулярнасці гэтага віду спорту ў значнай меры спрыялі поспехі мінскай каманды ” Тарпеда “(трэнер П.Баранаў), якая, заняўшы ў 1966-ым годзе першае месца ў чэмпіянаце СССР сярод каманд класа “Б” першае месца, атрымала права аспрэчваць першынство краіны ў матчах з клубамі наймацнейшай лігі. Зрэшты аўтазаводцы ў эліце савецкага хакея не затрымаліся, вылецеўшы ў тым жа сезоне. Але ўсё ж гэты поспех бясследна для развіцця хакея ў нашай краіне не прайшоў: многія ўдзельнікі прарыву ў будучыні працавалі трэнерамі, ды і балельшчыкаў у беларускага хакея дадалося. А за год да выхаду тарпедаўцаў у Вышэйшую лігу, у кастрычніку 1965-га года беларусы правялі сваю першую міжнародную сустрэчу. “Тарпеда” (Мінск) з лікам 11:2 выйграла ў швейцарскай каманды “Жэнева-Сервет”. Акрамя таго, вялікае значэнне для падрыхтоўкі мясцовых высокакваліфікаваных хакеістаў мела адкрыццё ў 1966-ым годзе штучнага катка ў мінскім Палацы спорту.

Бурнае развіццё хакея, пашырылася геаграфія распаўсюджвання гэтага віду спорту дазволілі праводзіць чэмпіянат БССР па хакеі. Спаборнічалі каманды ў дзвюх групах. У наймацнейшай, першай групе прымала ўдзел дзевяць каманд, у слабейшай, другі, восем. Праводзіўся чэмпіянат у чатыры кругі (два на сваім лёдзе, два – у гасцях). Чэмпіёну БССР, якім прызнавалася каманда, якая перамагла ў першай групе, згодна з Палажэннем аб чэмпіянаце ўручаліся пераходны прыз спорткамітэта БССР і дыплом, гульцам каманды – залатыя медалі, дыпломы і каштоўныя падарункі. За другое і трэцяе месцы былі прадугледжаны сярэбраныя і бронзавыя медалі. Трэба заўважыць, што ўзровень першынства БССР быў невысокім. Асноўнае тлумачэнне гэтаму зноў жа-адсутнасць пляцовак са штучным лёдам у правінцыі. Па-першае, з – за гэтага некаторыя чэмпіянаты не былі дагуляны-прыходзіць вясна, лёд растае, і першынство перарываецца. Па – другое, у Рэспубліцы толькі дзве Спартыўныя школы рыхтавалі хакеістаў-мінскія СДЮШАР № 12 і СДЮШАР “Юнацтва”. І многія каманды камплектаваліся ў асноўным хакеістамі-аматарамі.

Аднак паступальнае развіццё хакея ў краіне не перарывалася, і прыносіла пэўныя вынікі. Было створана тры каманды майстроў. У Мінску – “Дынама”, у Гродне – “Прагрэс-ШВСМ”, і “Хімік” – у Наваполацку. Хоць доўгі час ім паўтарыць поспех мінскага “Тарпеда” 66-га года не ўдавалася, але затое ў іх шэрагах пачалі з’яўляцца Айчынныя хакеісты высокага ўзроўню. Пра гэта красамоўна сведчыць тое, што беларусаў сталі прыцягваць у зборныя СССР рознага рангу. Першым на гэты ўзровень трапіў хакеіст мінскага” Дынама ” Міхаіл Захараў, уключаны ў склад юніёрскай зборнай Савецкага Саюза на чэмпіянаце Еўропы 1979 года. Тады ён стаў уладальнікам бронзавай узнагароды. Выхаванец сталічнага “Юнацтва” Дзмітрый Ерастаў на наступны год трапіў у моладзевую зборную СССР, і прывёз з чэмпіянату свету 80-га года Залаты медаль. У нацыянальнай зборнай сумленнага Саюза першым беларусам быў Юрый Крывахіжа, якога галоўны трэнер Віктар Ціханаў запрасіў паўдзельнічаць у турніры на прызы газеты “Известия” ў 1988 годзе. І гэтыя выпадкі не сталі адзінкавымі. Аднак варта адзначыць, што сістэма фарміравання зборных каманд у тыя гады ў СССР перашкаджала шырокаму прадстаўніцтву хакеістаў з перыферыі краіны. У зборныя траплялі амаль выключна гульцы маскоўскіх клубаў – ЦСКА, “Дынама”, “Спартак”, “Крылы Саветаў”. І ўсё ж беларусам удавалася рэгулярна трапляць у склады зборных. У гэтым можна пераканацца, прагледзеўшы наступную табліцу.

Так што, як бачым, 80-я гады можна назваць залатым стагоддзем беларускага хакея. Бо гульцы, падрыхтаваныя ў той час, не толькі здолелі выйсці на высокі міжнародны ўзровень, але і склалі касцяк нацыянальнай зборнай Беларусі ў 90-ых гадах. Спынімся падрабязней на развіцці беларускага хакея ў канцы васьмідзесятых, паколькі гэты перыяд непасрэдна папярэднічае ўзнікненню суверэннай Беларусі, і, адпаведна, суверэннага хакея Беларусі. У 1989 годзе мінскае “Дынама” пад кіраўніцтвам трэнера Уладзіміра Крыкунова нарэшце паўтарыла дасягненне “Тарпеда” 1966 года – выйшла ў вышэйшую лігу чэмпіянату СССР. Заўважым, што на той момант фармавалася каманда амаль выключна на аснове дамарослых гульцоў са школы “юнацтва”. Першы сезон так і застаўся для дынамаўцаў рэкордным-яны занялі 10-е месца з 16 каманд. Паралельна, Гродзенскі ” прагрэс-ШВСМ “годна выступаў у першай лізе, а Наваполацкі” Хімік ” – у другой. Так што, наступныя гады сталі пікам развіцця беларускага клубнага хакея ў СССР. Хоць у далейшым “Дынама” рэгулярна займала месцы ў канцы турнірнай табліцы, а “Прагрэсу” і “Хіміку” так ні разу не ўдалося дамагчыся павышэння ў класе, у цэлым гэты перыяд стаў вельмі паспяховым. У тыя гады ў названых камандах былі сабраныя хакеісты, якія затым складуць сапраўдную славу хакея ў нашай краіне. Мяркуйце самі, дынамаўцамі былі Расолька, Цыплакоў, Занкавец, Карачун, Крывахіжа, Шчабланаў, Аляксееў, Шумідуб, Захараў, Матушкін, Антоненка, Васіль і Дзмітрый Панковы, Бекбулатаў, раманаў, Ложкін, Гальчанюк, Юдзін, Мікульчык. У “прагрэсе” пад кіраўніцтвам Анатоля Варывончыка гулялі Гаўрылёнак, Паліцынскі, Фацікаў, Хмыль, Нічыухін, Пстыга, світа, Лявонцьеў, Стэфановіч. Шмат вядомых у будучыні хакеістаў было і ў Наваполацкім клубе – Макрыцкі, Стась, Рунец, Прыма, Гусаў, Аўсяннікаў, Вавёрчын, Пігулеўскі. Не будзе перабольшаннем сказаць, што на беларускі хакей дагэтуль існуе на падмурку, пабудаваным у тыя гады. Аднак спакойнае развіццё нашых клубаў было перапынена бурнымі палітычнымі падзеямі, якія адбываліся на тэрыторыі СССР. У 1992 годзе пераходны турнір, у якім удзельнічала мінскае “Дынама”, быў датэрмінова перапынены.

Да моманту развалу СССР на тэрыторыі нашай краіны існавала тры каманды майстроў: “Дынама”, “Нёман” і “Хімік”. Вядома ж, аб паўнавартасным чэмпіянаце і гаворкі быць не магло. Мінскае “Дынама” (пазней – “Цівалі”) хутка здолела знайсці падыходны турнір – была арганізавана міжнародная хакейная ліга з удзелам каманд Расіі, Беларусі, Украіны і Латвіі, якая праіснавала да 1996 года. А вось становішча Гарадзенскага і наваполацкага хакея было незайздросным. Прыдатныя варыянты падшукваліся ў розных напрамках:” Нёман”, напрыклад, збіраўся заявіцца ў чэмпіянат Польшчы. Урэшце абедзве каманды сталі выступаць у Расійскай першай лізе. А ў Беларусі быў арганізаваны чэмпіянат, які стаў паўнапраўным спадчыннікам першынства БССР, як па ўзроўні выступоўцаў калектываў, так і па значэнні – абкатваць маладых хакеістаў. Але затым “Хімік” і “Нёман” былі вымушаныя адмовіцца ад удзелу ў расійскім турніры, а ў 1996 годзе вярнуўся і “Цівалі”. Выхад быў знойдзены просты-Беларусь, Украіна і Латвія (да якіх пасля далучыліся клубы ніжэйшых дывізіёнаў Расіі, клубы Польшчы і Латвіі) арганізавалі Усходне-Еўрапейскую хакейную лігу. Асобны залік ішоў па сустрэчах беларускіх каманд, і такім чынам вызначаўся чэмпіён нашай краіны. Гэты крок у свой час дазволіў захаваць высокія тэмпы развіцця хакея ў Рэспубліцы дзякуючы сустрэчам з моцнымі сапернікамі. А апошні чэмпіянат ВЕХЛ быў праведзены ў сезоне 2003-2004 гадоў. У 2004 годзе неабходнасць у ВЕХЛ у беларускіх клубаў адпала.

Дзякуючы клопату дзяржавы аб развіцці хакея ў краіне была прынятая праграма будаўніцтва лядовых палацаў. Такім чынам, штучны лёд з’явіўся ў Гомелі, Магілёве, Брэсце і Віцебску. У гэтых гарадах паўсталі хакейныя клубы. Акрамя таго, беларускаму хакею былі прадастаўлены падатковыя льготы, якія дазволілі павысіць фінансаванне гэтага віду спорту. І паступова наш Клубны хакей стаў дамінаваць у рэгіёне. Стаў праводзіцца асобны чэмпіянат Беларусі. У 2004 годзе ВЕХЛ загадала доўга жыць. А вядучыя каманды Украіны і Латвіі атрымалі магчымасць выступаць у Адкрытым чэмпіянаце Беларусі, які праводзіцца пад эгідай Федэрацыі хакея нашай краіны.

Устаноўчая канферэнцыя Федэрацыі хакея Рэспублікі Беларусь адбылася ў Мінску – 6 сакавіка 1992 года. Яе першым старшынёй быў абраны Яўген Анкуда (наступнымі старшынямі былі Леў Кантаровіч і Уладзімір Навумаў), віцэ-старшынёй Мікалай Беспразваных, генеральным сакратаром – Леў Кантаровіч, а выканаўчым дырэктарам – Андрэй Жураўскі. І ўжо 8 мая таго ж года Міжнародная федэрацыя хакея (ІІХФ) прыняла беларускую федэрацыю ў свае члены разам з аналагічнымі арганізацыямі іншых краін Саюза Незалежных Дзяржаў. Аднак узнікненне Федэрацыі – толькі першы крок да асобнага існавання нашага хакея. У тым жа годзе федэрацыя Расіі заявіла, што створаная раней Зборная СНД правядзе свае апошнія матчы на Алімпійскіх гульнях у Альбервіле (у яе склад, дарэчы, быў уключаны і беларус – Мікалай Баршчэўскі). Пасля чаго будзе створана зборная Расіі, якая стане першапрыёмнікам зборных СССР і СНД. Так што, астатнія рэспублікі былога Савецкага Саюза былі вымушаныя ствараць свае нацыянальныя каманды. Не засталася ў баку і Беларусь. Галоўным трэнерам новастворанай зборнай быў прызначаны трэнер мінскага “Дынама” Уладзімір Сафонаў. Моладзевую зборную ўзначаліў Анатоль Варывончык, а юніёрскую – Барыс Косараў. Так як расейцы на правах асноўных спадчыннікаў савецкага хакея аўтаматычна атрымалі месца ў элітным дывізіёне чэмпіянатаў свету, то ўсім астатнім прыйшлося пачынаць з мінімуму – групы “С”. Першая спроба нашай каманды выйсці ў дывізіён класам вышэй была няўдалай. У сакавіку 1994 года ў славацкім Попрадзе ў вырашальным матчы з гаспадарамі мы прайгралі 1:2. затое на наступны год, у сакавіку 1995, беларуская зборная нарэшце зарабіла пуцёўку ў групу “B”. І зноў першая спроба прабіцца ў наступную стадыю апынулася няўдалай. 1996 год. У Нідэрландах, у Ейндховене беларусы прайгралі двойчы-латышам і зборнай Вялікабрытаніі – і з марамі аб групе “А” чэмпіянату свету прыйшлося на час расстацца. Затое ў наступным годзе нацыянальнай камандзе Беларусі ўдалося дасягнуць вялізнага поспеху адразу ў двух спаборніцтвах. У лютым у аўстрыйскім Інсбруку наша каманда пад кіраваннем Анатоля Варывончыка ў барацьбе з гаспадарамі, зборнай Аўстрыі, Казахстанам і Нарвегіяй здабыла пуцёўку на зімовыя Алімпійскія Гульні 1998 года ў Нагана. А праз два месяцы, у польскім Сасноўцы нашым хакеістам нарэшце ўдалося прайсці ў групу “А” першынства планеты. Затым не раз беларускай зборнай удавалася ствараць сенсацыі на чэмпіянатах свету. Пастаянна ўдзельнічае наша каманда і ў “Еўрапейскім хакейным выкліку”, дамагаючыся там немалых поспехаў. Але асобна варта згадаць пра Алімпіяду 2002 года ў Солт-Лэйк-Сіці, дзе пад кіраўніцтвам Уладзіміра Крыкунова беларусы дасягнулі самага гучнага дасягнення ў сваёй пакуль кароткай гісторыі. 20 лютага на лёдзе Вест-Вэлі дзякуючы шайбе Уладзіміра Копаця ім удалося абыграць у чвэрцьфінале шведскую зборную і выйсці, такім чынам, у 1/2 фіналу.

Развіццё хакея ў Беларусі не засталося па-за ўвагай ІІХФ і Еўрапейскай федэрацыі хакея. У 2004 годзе на тэрыторыі Беларусі адбыліся адразу два буйныя міжнародныя турніры. У Гомелі прайшоў Суперфінал другога па значэнні клубнага спаборніцтва ў Еўропе – Кантынентальнага кубка. Прымалі ў ім удзел і дзве беларускія каманды. Мінскі “Керамін” стаў пятым, а ХК “Гомель”, абыграўшы ў паўфінале Швейцарскі “Лугана” і саступіўшы ў вырашальным матчы славацкаму “Словану”, дамогся самага буйнога поспеху ў гісторыі беларускага клубнага хакея. А затым у Мінску прайшоў юніёрскі чэмпіянат свету, які сабраў наймацнейшыя зборныя свету гэтай узроставай катэгорыі.

Сборная Беларуси по хоккею с шайбой занимает 10-е место в рейтинге ИИХФ.

Каманда ўдзельнічала на чэмпіянатах свету 1998, 1999, 2000, 2001, 2003, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009 і 2010 і на Алімпійскіх турнірах 1998, 2002 і 2010. Найлепшае дасягненне на Алімпіядзе-выхад у паўфінал, на чэмпіянаце свету — выхад у чвэрцьфінал.

Моладзевая зборная Беларусі па хакеі з шайбай не ўваходзіць у лік сусветных лідараў. Каманда ўдзельнічала на моладзевых чэмпіянатах свету 1999, 2001, 2002, 2003, 2005 і 2007. Найвышэйшае дасягненне каманды-перадапошняе (9-е месца). Далей групавога раўнда каманда не выходзіла.

Юніёрская зборная Беларусі па хакеі з шайбай таксама не ўваходзіць у лік сусветных лідараў. Каманда ўдзельнічала ў юніёрскіх чэмпіянатах свету 2000, 2002, 2003, 2004, 2006, 2008 і 2010. Найвышэйшае дасягненне каманды-5-е месца.

Федэрацыя хакея Рэспублікі Беларусь
Адрас: 220020 г. Мінск, пр. Пераможцаў 20, корп. 3
Сакратар кіраўніка – Саманцова Наталля Віктараўна
Прыёмная Тэл.: +375 (17) 254-54-82,
Факс: +375 (17) 254-58-42
E-mail: info@hockey.by
Сайт: http://hockey.by/

ГА «Федэрацыя хакея з шайбай г. Мінска»
Тэлефон: 653-22-39 м.
Адрас: вул. Першамайская,3
Старшыня: Дзенісевіч Аляксандр Уладзіміравіч

Спецыялізаваныя вучэбна-спартыўныя ўстановы, якія развіваюць хакей у г. Мінску

Установа “Спецыялізаваная дзіцяча-юнацкая школа алімпійскага рэзерву па хакеі з шайбай УФКСіТ Мінгарвыканкама”
Заснавана ў 1972 годзе. Грунтуецца на “Мінск-Арэне”, якая змяшчае 15 000 гледачоў.
Адрас: г. Мінск, пр. Пераможцаў, 111.
Кантактныя тэлефоны: +375 (17) 202-46-61, +375 (17) 202-46-63 (факс).
Дырэктар – Бяляеў Анатоль Іванавіч.

Спецыялізаваная дзіцяча-юнацкая школа алімпійскага рэзерву дзяржаўнай установы фізічнай культуры і спорту “Хакейны клуб Юнацтва-Мінск”
Заснавана ў 1975 годзе. Базіруецца на Крытым катку ХК “Юнацтва-Мінск”, які змяшчае 767 гледачоў.
Адрас: г. Мінск, вул. Першамайская, 3.
Кантактныя тэлефоны: +375 (17) 294-50-31, +375 (17) 285-27-13 (факс).
Дырэктар – Міхяёнак Сяргей Мікалаевіч.

Установа “Мінская дзіцяча-юнацкая спартыўная школа па хакеі з шайбай БФСТ “Дынама”
Заснавана ў 2005 годзе. Базіруецца ў Мінскім Палацы Спорту, якая змяшчае 3400 гледачоў, і на Лядовай Пляцоўцы Палаца Спорту, якая змяшчае 200 гледачоў.
Адрас: г. Мінск, пр. Пераможцаў, 4а
Кантактныя тэлефоны: +375 (17) 203-74-52, +375 (17) 226-90-48 (факс)
Дырэктар – Жураўскі Андрэй Леанідавіч.