Більярдны спорт

Гаворачы аб паходжанні більярднай гульні, немагчыма дакладна ўсталяваць час яе з’яўлення. Вядома толькі, што яна, гэтак жа як і шахматы, вельмі старажытнага паходжання, а радзімай більярда З’яўляецца Азія, па сцвярджэнні адных – Індыя, на думку іншых – Кітай. Аднак у еўрапейскіх краінах яшчэ да іх з’яўлення прынцыпы сучаснай більярднай гульні ўжо былі закладзеныя ў некаторых гульнях.
Напрыклад, у народнай нямецкай гульні Balkespiel, якая існавала ў Германіі яшчэ ў сярэднія вякі, ўжываліся доўгія сталы з грубымі бартамі і паглыбленнямі, куды гулец стараўся загнаць каменны шар суперніка пры дапамозе дубінкі. У Англіі прыкладна ў тыя ж гады была распаўсюджаная гульня Pall-Mallspill, у якой гульцы на цвёрда ўтрамбаванай земляны пляцоўцы гулялі некалькімі шарамі, імкнучыся пракаціць іх (па пэўных Правіламі) праз вароты. У сярэдзіне ХV ст. многія гульні з садовых ператварыліся ў пакаёвыя, што вельмі моцна адбілася на далейшым іх развіцці.

У першых більярдных сталоў было шмат тэхнічных недасканаласцяў. Так, борта не былі пругкія і шары, удараючыся пра іх, не адбіваліся, грубымі кіямі – дубінкамі немагчыма было надаць шару бакавое кручэнне, дошка, па якой каталіся шары, была не вельмі роўнай і цвёрдай, гульня выглядала вельмі прымітыўнай.

У далейшым, пачынаючы з канца XVI стагоддзя, адбываецца ўдасканаленне більярда. Простыя дзіркі (лузы) у бартах абсталююцца сеткаватымі кішэнямі, прычым лік луз паслядоўна памяншаецца да шасці. Борта стала падбіваюцца поўсцю, а пазней акантоўваюцца гумай, што зрабіла іх больш пругкімі і дазволіла лепш адлюстроўваць шары. Більярдавыя дошкі апрацоўваліся больш старанна. Прычым як дошкі, так і борта пачалі абцягваць сукном. Паступова кароткая палка саступіла месца доўгім кію, гульня прымае зусім іншы характар і цікавасць да більярда рэзка ўзрастае.

Удасканаленне більярднага стала закранула і яго форму. Квадратны, потым шасці -, васьмікутнымі і нават круглы стол у рэшце рэшт атрымлівае цвёрда ўсталявалася сучасную чатырохкутную форму,у якой, незалежна ад велічыні більярда, захоўваецца строгая прапарцыянальнасць: даўжыня стала заўсёды ўдвая больш яго шырыні. Аказалася, што такая чатырохкутная форма, якая складаецца з двух квадратаў, мае перад іншымі формамі шэраг наступных істотных пераваг: ўяўлялася магчымым размясціць на роўным адзін ад аднаго адлегласці шэсць луз, то ёсць найбольш мэтазгоднае іх колькасць, так як усякае іншае лік луз залішне спрашчае або, наадварот, ўскладняе гульню падчас гульні стала магчымым дастаць з доўгіх бартоў любы шар, які знаходзіцца ў сярэдняй частцы стала адлюстраваныя ад бартоў шары прыводзяцца да найпростых чатырох відах удараў (ад аднаго, двух, трох, і чатырох бартоў) разам з сыгрыванием шароў ў лузы знаходзіць шырокае прымяненне отыгрыш, атрымліваўся дастатковы прастор для удараў пры покладке шароў праз увесь більярд. Змяняліся і памеры більярдных сталоў. Вопыт і практыка паказалі, што найбольш цікавая гульня можа быць толькі на вялікім більярдзе.

Удасканаленне більярднага стала закранула і яго форму. Квадратны, потым шасці -, васьмікутнымі і нават круглы стол у рэшце рэшт атрымлівае цвёрда ўсталявалася сучасную чатырохкутную форму,у якой, незалежна ад велічыні більярда, захоўваецца строгая прапарцыянальнасць: даўжыня стала заўсёды ўдвая больш яго шырыні. Аказалася, што такая чатырохкутная форма, якая складаецца з двух квадратаў, мае перад іншымі формамі шэраг наступных істотных пераваг: ўяўлялася магчымым размясціць на роўным адзін ад аднаго адлегласці шэсць луз, то ёсць найбольш мэтазгоднае іх колькасць, так як усякае іншае лік луз залішне спрашчае або, наадварот, ўскладняе гульню падчас гульні стала магчымым дастаць з доўгіх бартоў любы шар, які знаходзіцца ў сярэдняй частцы стала адлюстраваныя ад бартоў шары прыводзяцца да найпростых чатырох відах удараў (ад аднаго, двух, трох, і чатырох бартоў) разам з сыгрыванием шароў ў лузы знаходзіць шырокае прымяненне отыгрыш, атрымліваўся дастатковы прастор для удараў пры покладке шароў праз увесь більярд. Змяняліся і памеры більярдных сталоў. Вопыт і практыка паказалі, што найбольш цікавая гульня можа быць толькі на вялікім більярдзе.
З самага пачатку ў Расіі атрымаў развіццё свой характэрны тып більярдных гульняў, вядомы ў цяперашні час як «рускі більярд». Рускія гульцы аддалі перавагу строгім більярдавым сталам, на якіх шары маглі падаць толькі пры вельмі дакладным ўдары. Кіруючыся пажаданнямі лепшых більярдыстаў таго часу, вядомы Пецярбургскі фабрыкант і гулец а.Фрэйберг, якога па праву можна назваць бацькам рускага більярда, у 1850 годзе пачаў выпускаць більярдавыя сталы новага тыпу, так званыя фрейберговские більярды, асноўныя рысы якіх захаваліся да нашых дзён.

Фрэйберг, па сведчанні Лемана, валодаў вялікім талентам. Ён інтуітыўна разумеў, да чаго трэба імкнуцца, каб гульня набыла характэрны для рускага більярда малюнак. Руская фрейберговский більярдны стол-гэта стол са строгімі, выбітнымі з бартоў лузамі і бартамі сярэдняй пругкасці. Шар падае ў лузу толькі пры бездакорным ўдары. Фрэйберг першым у Расіі стаў ставіць на більярд замест драўляных дошак аспіднай пліты, вызначыў аптымальны профіль борта, скараціў даўжыню вусця лузы, усталяваў аптымальную шырыню лузы (74-76 мм) і найлепшы памер шароў (68-70 мм). Па яго лякалах рэзаліся лузы на ўсіх більярдных фабрыках Расіі, якіх налічвалася па меншай меры пяць.

Адметнай асаблівасцю сучасных рускіх більярдных сталоў з’яўляецца немагчымасць сыгравания бартавых прыцэльных шароў ўздоўж борта ў кут, што накладвае адбітак на ўсю стратэгію і тактыку гульні. Гэтая акалічнасць прыводзіць да існавання на більярдавым стале вельмі многіх мёртвых зон, адкуль нельга згуляць прыцэльны шар прамым ударам у кут. Строгасць рускага стала вызначыла і адпаведны набор більярдных гульняў. У цяперашні час Більярдавыя спаборніцтвы праводзяцца па наступных разнавіднасцям:» Руская піраміда«,» Маскоўская Піраміда «і»амерыканка”. Яны ўзаемна дапаўняюць адзін аднаго.

Класічная “руская піраміда” ў яе сучасным варыянце гістарычна з’явілася першай з сучасных рускіх спартыўных більярдных гульняў. Яе з’яўленне і распаўсюджванне ў Расіі, па сведчанні а.Лемана, адбылося ў васьмідзесятых гадах мінулага стагоддзя. У» рускай пірамідзе ” асабліва моцна адбіваецца наяўнасць шматлікіх мёртвых зон, таму яна размяшчае да марудлівай і тонкай пазіцыйнай гульні з шматлікімі отыгрышами і найгрышаў. У апошні час моладзь аддае перавагу «амерыканцы» і «Маскоўскай пірамідзе».
З’яўленне і распаўсюджванне «амерыканкі ” адбылося, відаць, у дваццатыя і трыццатыя гады. Яшчэ да вайны было праведзена першынство Масквы. “Амерыканка” – гэта ідэальная гульня для адпрацоўкі добрай мура. Зараджэнне “Маскоўскай піраміды” ставіцца да пачатку шасцідзесятых гадоў. У цяперашні час яна заваявала найбольшую папулярнасць сярод майстроў і аматараў. “Маскоўская піраміда” адкрывае неабмежаваныя магчымасці для ўдасканалення тэхнікі кантролю і кіравання бітком. Асабліва вялікае ўражанне на гледачоў вырабляюць такія унікальныя тэхнічныя прыёмы, як спуск турка ўздоўж борта ў кутнюю лузу, самыя разнастайныя адцяжкі з моцнай бакавой падкруткай бітком. Яе пазіцыйныя магчымасці невычэрпныя.

Гісторыя развіцця і стану більярднага спорту ў г. Мінску.

Сваё сучаснае развіццё більярдны спорт у Рэспубліцы Беларусь і г. Мінску пачаў у канцы 80-х пачатку 90-х гадоў. У 1991 годзе было зарэгістравана грамадскае аб’яднанне «Мінская Федэрацыя більярднага спорту» (га «МФБС»). У 1998 годзе зарэгістравана грамадскае аб’яднанне «Беларуская асацыяцыя більярднага спорту».

Мінскія більярдысты маюць у сваім актыве высокія дасягненні на міжнародных спаборніцтвах па рускім більярдзе.

У 1990 годзе на Адкрытым чэмпіянаце СССР Юрый Лобач заняў 2-е месца.
У 2005 годзе Аляксандр Касцюкавец стаў бронзавым прызёрам Кубка Еўропы, а ў 2007 годзе – бронзавым прызёрам чэмпіянату Еўропы.
У перыяд 2006-10 гады чатыры разы Алена Бунос заваёўвала срэбра на чэмпіянатах Еўропы. У 2007 яна стала чэмпіёнкай свету, у 2008 – уладальніцай Кубка Еўропы.
Зборная Рэспублікі Беларусь у 2008 годзе выйграла Камандны Кубак свету, у складзе якой мінчане спартсменка Алена Бунос, галоўны трэнер Юрый Лобач.

У 2012 годзе Анастасія Новікава і Яўген Салтоўскі – бронзавыя прызёры юнацкага першынства Еўропы.
У 2013 годзе Яўген Салтоўскі ў юнацкім узросце становіцца бронзавы прызёр мужчынскага чэмпіянату свету.

Дасягненні мінскіх більярдыстаў на міжнародных спаборніцтвах па снукеры:
У 2013 годзе Яна Шут і Анастасія Туміловіч заваявалі бронзу ў складзе зборнай Беларусі на камандным чэмпіянаце Еўропы.
У 2002 годзе ў Мінску прайшоў першы ў гісторыі чэмпіянат Еўропы па рускім більярдзе.

На базе більярдна-спартыўнага клуба «Карамболь» (вул. Смалячкова, 9) працуе «Школа більярда» га «МФБС».

На базе більярдна-спартыўнага клуба» Класік-1 ” (вул.П. Броўкі, 8-а) працуе Школа снукера.

ГА “Беларуская асацыяцыя більярднага спорту
Адрас:
220012, г. Мінск, вул. Чарнышэўскага, 10а
Тэлефон: 2808812

ГА “Мінская Федэрацыя більярднага спорту”
Адрас:
г. Мінск, вул. Рафіева, д. 95, 1н, каб. 29
Старшыня Выканкама-Лобач Юрый Георгіевіч
Тэлефон: +375 (17) 246-91-17 +375 (29) 606-04-07
Сайт: http://www.probilliard.by/